بادام در طب سنتی و درمان‌های گیاهی: از نسخه‌های باستانی تا کاربردهای امروزی
طب سنتی، علمی قدیمی و ریشه‌دار میباشد که از دل تجارب، مشاهده طبیعت و فهم و شعور ظریف سعی تن بشر برآمده میباشد. مغز بادام تازه درین علم، گیاهان دارویی و مواد خوراکی جایگاهی ویژه دارا‌هستند و بادام، یک کدام از ارزشمندترین مواد از دید حکمای بلندمرتبه طب سنتی کشور ایران، هند و چین بوده میباشد. در طب سنتی، بادام خیر‌فقط به‌تیتر یک ماده غذایی مغذی شناخته گردیده، بلکه به‌تیتر دارو در معالجه بخش اعظمی از بیماری‌ها تجویز می‌گردیده است.
در‌این نوشته‌ی علمی، نقش بادام در طب سنتی جمهوری اسلامی ایران، آیورودا (طب سنتی هند)، و طب سنتی چین آیتم تحقیق قرار میگیرد. همینطور به ورژن‌های درمانی، مزاج بادام، کاربردهای دارویی و نکات احتیاطی آن پرداخته شود.
۱. مزاج بادام در طب سنتی اهل ایران
در طب سنتی کشور‌ایران، هر ماده غذایی مبنی بر چهار چگونگی اساسی (گرمی، سردی، کم آبی، تری) طبقه‌بندی می شود. بادام نیز از این قاعده جدا نیست:
بادام شیرین: مزاج گرم و خیس
بادام تلخ: مزاج گرم و کم آب
این تفاوت مزاجی سبب ساز گردیده که به کارگیری‌های درمانی این دو نوع بادام در موردها متفاوت تفاوت داشته باشد.
۲. خاصیت دارویی بادام شیرین در طب سنتی
۲-۱. تقویت مغز و اعصاب و روان
بادام شیرین در اکثر کتاب ها طب سنتی، "غذای مغز" معرفی گردیده‌است. ابن‌سینا در کتاب «ضابطه در طب» سفارش می‌نماید که برای تقویت خاطر، ارتقا تمرکز و وقار اعصاب و روان، مصرف روزمره بادام شیرین (ترجیحاً با عسل) بسیار اثرگذار میباشد.
۲-۲. قابل انعطاف‌کننده سینه و ضد سرفه
در فصول سرد، ادغام بادام شیرین آسیاب‌گردیده با عسل و یه خرده زعفران به‌تیتر درمانی برای سرفه‌های کم آب، تنگی نفس و بی آبی حلق تجویز می‌گردیده‌است.
۲-۳. بهبود یبوست و کارایی روده
طبیعت خیس بادام شیرین، تاثیر ملین داراست. مصرف آن یار با شیر، به‌ویژه پیش از خواب، در رفع یبوست‌های مزمن پیشنهاد گردیده است.
۲-۴. ارتقاء قوای جنسی
در طب سنتی، بادام به‌برهان داشتن گرمی طبیعی، برای ارتقاء تمایل جنسی، تقویت باروری مردان و بهبود چگونگی اسپرم موثر دانسته میگردد.
۳. کاربردهای بادام تلخ در طب سنتی
۳-۱. ضد انگل و ضد کرم
بادام تلخ به‌عامل طبیعت کم آب و گرمش، خواص ضدانگلی دارااست و در قبل به‌شکل آسیاب‌گردیده با آب گرم یا این که شیر، به‌تیتر معالجه کمکی برای کرم‌های گوارشی تجویز میشد.
۳-۲. معالجه اشتباهات پوستی
روغن بادام تلخ برای معالجه بیماری‌هایی مانند جوش، لکوپیس، آکنه و بی آبی پوست به‌فعالیت می‌رفته میباشد. مصرف فرنگی آن در طب سنتی رایج‌خیس از مصرف خوراکی‌اش بوده، چراکه مصرف زیاد آن به‌استدلال مواد سمی بالقوه خطرناک میباشد.
۳-۳. مسکن درد مفاصل
ماساژ با روغن بادام تلخ در نواحی مفاصل برای التیام دردهای ناشی از سردی و رطوبت زیاد (برای مثالً آرتروز) سفارش می‌گردیده‌است.
۴. بادام در آیورودا (طب سنتی هند)
در آیورودا، بادام به اسم "بادام بادام" یا این که "بادام هند" دارای شهرت میباشد و به‌تیتر ساتویک فود شناخته می گردد؛ یعنی غذایی که به طهارت ذهن، تعادل عاطفی و انرژی مثبت یاری می‌نماید.
کاربردهای درمانی در آیورودا:
برای مغز: مصرف بادام تر‌خورده ناشتا برای تقویت ذهن
برای پوست: ماسک‌های طبیعی دربردارنده پودر بادام و شیر برای پر‌نور‌کنندگی پوست
برای دستگاه تنفس: بادام له‌گردیده با دارچین و عسل برای کاهش التهاب گلو
برای خردسالان: روغن بادام شیرین گرم برای ماساژ نوزادان و کودک ها در فصول سرد
۵. بادام در طب سنتی چین (TCM)
در طب سنتی چین، بادام به دو نوع اساسی تقسیم می شود:
بادام شیرین (Tian Xing Ren): برای تقویت انرژی حیاتی (Qi) و آهسته‌سازی سیستم عصبی
بادام تلخ (Ku Xing Ren): برای معالجه سرفه، آسم و ایرادات تنفسی، به‌خصوص با منشأ سردی
چینی‌ها اکثر اوقات از بادام در ادغام با گیاهان دارویی دیگر به کارگیری می‌نمایند و معتقدند که انرژی گرم آن برای تعادل یین و یانگ تن حیاتی میباشد.
۶. ورژن‌های درمانی سنتی با بادام
۶-۱. معالجه بی‌خوابی
مخلوط بادام آسیاب‌گردیده + شیر گرم + پاره ای عسل → آب میوه پیش از خواب
تاثیر: آهسته‌کننده روان، خواب‌آور، تهیه و تنظیم‌کننده ضربان قلب
۶-۲. تقویت پوست کم آب و حساس
ماسک پودر بادام شیرین + روغن زیتون + زرده تخم‌مرغ
به کارگیری ۲ توشه در هفته برای لطافت پوست و رفع بی آبی شدید
۶-۳. معالجه درد قفسه سینه
جوشانده بادام شیرین + بذر بارهنگ + شیرین‌ذکر
مصرف روزمره برای کاهش التهاب تنفسی و سینه‌درد
۷. روغن بادام: پلی‌داروی سنتی
روغن بادام شیرین و بادام تلخ، هر دو در طب سنتی منزلت خاصی دارا‌هستند:
نوع روغن کاربرد داخلی کاربرد موضعی
بادام شیرین قابل انعطاف‌کننده روده، ملین ملایم، ضد یبوست ضد چروک، ضد بی آبی، ماساژ نوزادان
بادام تلخ مصرف محصور به‌برهان سمیت ضد درد مفاصل، معالجه قارچ پوستی، تقویت پیاز گیسو
۸. نکات احتیاطی در طب سنتی
بادام تلخ می بایست در مقادیر در دست گرفتن‌گردیده استفاده شود؛ مصرف بیشتراز حد آن ممکن میباشد موجب مسمومیت گردد.
در اشخاص با مزاج گرم و خیس، مصرف زیاد بادام شیرین ممکن میباشد موجب جوش یا این که گرگرفتگی خواهد شد؛ درین مفاد خوب میباشد با خوراکی‌های خنک (مثل انار یا این که آلو) یاروهمدم گردد.
در کودک ها و نوزادان، صرفا از روغن بادام شیرین و با حیث دکتر سنتی مصرف شود.
سود‌گیری
بادام از نظر طب سنتی، گنجینه‌ای از خاصیت دارویی، تغذیه‌ای و درمانی میباشد. این ماده غذایی در فرهنگ و تمدن‌های مختلف با ورژن‌ها و کاربردهای گوناگون تجویز گردیده و از تقویت مغز و اعصاب و روان تا معالجه سرفه و ایرادات پوستی، کارآمدی خویش را آرم داده میباشد. گرچه طب سنتی تاکید متعددی بر مصرف طبیعی و تعادل مزاجی داراست، البته همچنان بادام در طب نوین نیز جایگاهی نفیس دارااست. مخلوط علم سنتی با یافته‌های علمی قادر است راهی تازه برای افتتاح عالی از این مغز پرخاصیت باشد.